نگاهی به دستگاه های قاتل کرونا - وبلاگ لاراول

به گزارش وبلاگ لاراول، آنالیز کارشناسان سلامت محیط و کار نشان می دهد که استفاده از تونل ها و پنل های ضدعفونی کننده دست و کف کفش در اداره ها ضرورتی ندارد، سهم انتقال ویروس از لباس و سطوح بیرونی ناچیز و در حد صفر است.

به گزارش وبلاگ لاراول، روزنامه همشهری نوشت: سازمان جهانی بهداشت تایید نموده که هوا، عامل اصلی انتشار ویروس به شمار می رود و خطر ابتلا از روی سطوح یک در 10 هزار است؛ خبری که سردرگمی هایی را برای تداوم اقدامات ضد عفونی نماینده، گندزدایی و تکرار بسیاری از عادات عجیب و غریبی که با پاندمی جهانی کرونا به وجود آمده، رقم زده است. با شیوع ویروس کرونا، تجهیزات و دستگاه های مختلفی برای گندزدایی و از میان بردن اثر ویروس وارد بازار شد. بعضی وارداتی بودند و بعضی فراوری داخل. تونل های ضدعفونی نماینده در ورودی بعضی اداره ها و برج های مسکونی، دستگاه های ضدعفونی نماینده دست در فروشگاه ها و مکان های عمومی، تجهیزات ضدعفونی نماینده کف کفش و انواع دیگر از تجهیزاتی که با پخش مواد ضدعفونی نماینده، این تصور را در افراد ایجاد می نماید که ویروس از روی لباس ها، کیف و کفش شان، زدوده شده و به راحتی می توانند در مکان تردد داشته باشند. این که این دستگاه ها چقدر در ویروس زدایی موثر است، موضوع مورد بحثی است که همشهری در گفت وگو با مسئولان و کارشناسان حوزه بهداشت محیط و کار تغییر شرایط انتقال ویروس و غفلت از انتشار آن از طریق هوا، استفاده از دستگاه های ضدعفونی و تصفیه نماینده هوا و ... در میان گذاشت؛ کارشناسانی که در صحبت هایشان انتقال ویروس از سطوح را صفر نمی دانند اما تاکید می نمایند که استفاده از این دستگاه ها به طور قطع نمی توانند منجر به از بین رفتن ویروس شوند و احتیاج به استفاده از آنها در مکان های عمومی نیست، جز مکان های آلوده.

تجهیزات ضدعفونی نماینده توصیه نمی گردد

معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت یکی از افراد صاحب نظر در این زمینه است که به همشهری می گوید: با گذشت زمان، اطلاعات ویروس متفاوت از گذشته شده است. در ابتدای پاندمی جهانی و اپیدمی کرونا در کشور، سهم بیشتری به انتقال ویروس از طریق سطوح داده می شد؛ چرا که اندازه ویروس از نظر آیرودینامیکی تقریبا در میانه اندازه ها و 8 دهم میکرون قرار گرفته است. اما رفته رفته معین شد که سهم انتقال ویروس از فردبه فرد و از طریق تنفس بیشتر است و بیشتر انتقال ها در نتیجه بیرون آمدن قطرات عظیم و ذرات ریز به نام آئروسل از سوی افراد آلوده هنگام سرفه، گفت وگو یا تنفس رخ می دهد. اما این مسئله به معنای منتقل نشدن ویروس از سطوح نیست.

محسن فرهادی با تاکید بر این که سازمان بهداشت جهانی، کرونا را بیماری تنفسی اعلام نموده و با این وصف سهم انتقال بیماری از تنفس بیشتر است، می گوید: از 2طریق عامل ویروسی پخش می گردد؛ گردش در هوای تنفسی و قطره های تنفسی که به دلیل سنگین بودن ویروس، روی سطوح قرار می گیرند. بر این اساس در فضاهایی از جمله محل قرنطینه بیمار مبتلا به کرونا، اماکن شلوغ، در ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس، تاکسی و مترو سطوحی وجود دارد که مورد استفاده عموم است و به اصطلاح دست به دست می گردد. در این فضاها احتمال انتقال ویروس از سطوح وجود دارد.

فرهادی اما استفاده از تجهیزات جانبی از جمله تونل ها و پنل ضدعفونی نماینده کف کفش را توصیه نمی نماید: حتی در شیب کرونا هم به هیچ سازمان و اداره ای توصیه نکردیم که از این تجهیزات استفاده نمایند. سهم انتقال ویروس از لباس و سطوح بیرونی بسیار ناچیز و در حد صفر است. استفاده از تونل های ضدعفونی نماینده معایبی دارد و باید به آنها توجه کرد. فرد باید در یک زمان معین در این فضا قرار بگیرد و حتی اگر قبول کنیم گندزدایی لباس هایش اجرا شده اما زمان آن کافی و قابل قبول نیست. از سوی دیگر پخش موادی روی بدن فرد ممکن است عوارضی برای افراد دارای بیماری زمینه ای و آلرژی و نیز مسائل تنفسی ایجاد کند. استفاده از این دستگاه ها از لحاظ روانی یک احساس کاذب نظافت و پاکی هم به انسان ها می دهد و این طور تصور می نمایند که به طور کامل استریل شده اند و کمتر به رعایت پروتکل های بهداشتی توجه دارند.

به گفته این مسئول، بهترین روش در روزهایی که هوا به عنوان عامل اصلی انتقال ویروس مطرح شده، تهویه طبیعی با باز بودن پنجره ها، استفاده از دستگاه های مکانیکی و فیلتراسیون هواست. او می گوید: اگر در محل کار و خانه، هوای تازه تامین گردد قطعا انتقال ویروس کمتر رخ می دهد. البته استفاده از دستگاه های ضدعفونی نماینده هوا با فیلترهای هپا خوب است اما به دلیل کمبود، گرانی و نگهداری سخت آن و همچنین هزینه های سیستمی توصیه ای به خرید آنها نداریم. در روزهایی که هوا رو به گرمی است، کولرهای آبی با وجود یک مجرای خروجی در داخل محیط، بهترین گزینه برای چرخش هوا هستند؛ چرا که هوا را از بیرون می گیرند، به صورت تازه وارد محیط و سپس به بیرون راهنمایی می نمایند اما کولرهای گازی را توصیه نمی کنیم؛ چرا که سیرکوله ایجاد می نمایند و با این دستگاه ها فقط هوای داخلی محیط جابه جا می گردد. اگر هم عامل ویروسی در هوا وجود داشته باشد، از طریق این کولرهای گازی به صورت کامل پخش می گردد.

فرهادی در پاسخ به این سوال که ویروس در هوا تا چه زمانی زنده خواهد بود، شرح می دهد: در عکسبرداری و نمونه برداری ها معین شده که ویروس کرونا ممکن است حتی چند روز در مکان بسته با تهویه نامناسب باقی می ماند. زمان زنده ماندنش هم بستگی به بار ویروس و تعداد افراد ناقل و بیماری است که در مکان حضور داشته اند. آن هم در حالی که اگر در فضایی با هوای در حال چرخش فرد ناقل حضور داشته باشد و ویروس را در هوا پخش کند، تهویه مناسب و بازبودن پنجره تنها برای چند دقیقه و گردش هوا در دو جهت مقابل می تواند 90درصد تخلیه هوا ایجاد کند. بر این اساس برای مهار ویروس باید 6 بار در هر ساعت تعویض هوا صورت بگیرد تا انتقال کاهش پیدا کند.

معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت بر تداوم استفاده از الکل و مواد ضدعفونی نماینده تاکید می نماید: با این که ویروس از طریق غذا رشد، توسعه و انتقال ندارد اما ممکن است فرد ناقل یا مبتلا، ویروس را از طریق کالای خریداری شده به داخل منزل وارد کند. ما حتی در زمان پیش از کرونا هم توصیه اکید به گندزدایی اقلام خوراکی داشتیم اما این موارد نباید با وسواس زیاد همراه گردد. با تمام توصیه هایی که از گذشته بوده تاکید کنونی ما تهویه، تهویه و باز هم تهویه هواست تا ویروس را از محیط خارج کند؛ چرا که در چنین فضایی حتی اگر فرد سالم در محیطی آلوده قرار گرفته باشد، احتمال ابتلا کم است.

استفاده از دستگاه های پیشرفته ضدعفونی نماینده در اماکن عمومی، موضوع مورد بحث مدیر گروه بهداشت محیط حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم است. او با اشاره به این که در شیوع ابتدایی کرونا، هیچ تاکیدی بر استفاده از ماسک نبود اما اکنون تاکید شدید بر استفاده از آن است به همشهری می گوید: چیزی که از همان ابتدا درباره این ویروس و ریسک های آن مطرح شد، بحث انتقال از طریق ترشحات دهانی و فاصله مخاطبان بود. اما در حال حاضر حتی با اعلام این که ویروس از طریق سطوح منتقل نمی گردد همچنان احتمال ابتلا از طریق کارت بانکی، اسکناس، دستگیره های اتوبوس، دست آلوده و سطوحی که ممکن است در ارتباط با فرد بیمار بوده باشد، وجود دارد. در فضاهای شلوغی هم که نمی دانیم چه تعداد افراد سالم هستند و چه تعداد ناقل و مبتلا، بهتر است از ماسک و ضدعفونی نماینده دست ها استفاده گردد.

علی اصغر حسنی می گوید: در گذشته هم اعلام شده بود که انتقال ویروس از طریق چشم و مخاط بینی، بیشتر از دهان است و تحقیقات سازمان بهداشت جهانی ریسک کمتر ابتلا از سطوح را تایید نموده اما مهم این است که در چه محیطی قرار دارید. در مکان های پررفت وآمد، آلودگی به سرعت منتقل می گردد و ترشحات زیادی روی سطوح وجود دارد؛ چرا که ما نمی توانیم بار میکروبی روی سطوح مختلف را اندازه گیری و اعلام کنیم و برای کاهش ریسک انتقال از سطوح، دست ها همچنان باید ضدعفونی و شسته شوند. این شرایط را در فردی که گل مژه روی چشمش زده است ببینید که عنوان می گردد به دلیل انتقال آلودگی از دست، اجرا شده است. درباره کرونا هم همین شرایط وجود دارد.

احتیاجی به تونل ضدعفونی نماینده در اداره ها نیست

حسنی درباره اجرای اقداماتی از جمله گندزدایی خیابان ها و ادارات هم می گوید: ما در گذشته هم اعلام کردیم که گندزدایی سطح خیابان لزومی ندارد و این کار را باید در مکان هایی از جمله اتوبوس ها و فرودگاه انجام دهیم که تجمع افراد بیشتر است و تا بار آلودگی کاهش پیدا کند. ضرورتی هم به استفاده از تجهیزات گندزدایی مثل تونل های ضدعفونی نماینده در ادارات نیست و آلودگی کف با تی کشیدن رفع می گردد. این دستگاه ها بهتر است برای بیمارستان ها و آی سی یوها مورد استفاده قرار بگیرد و در شرایط عادی همان پروتکل های رعایت فاصله اجتماعی، شست وشوی دست ها و استفاده از ماسک ضرورت دارد. همچنین ما توصیه ای به استفاده از دستگاه های خاص از جمله ضدعفونی و تصفیه نماینده هوا نداریم و تنها در محیط هایی که بسیار در معرض آلودگی قرار می گیرند، بهتر است چنین دستگاه هایی نصب گردد. در شرایط معمولی کاربردی ترین راه استفاده از ماسک و بازبودن پنجره هاست تا هوا جریان داشته باشد.

او گفت: با آغاز کرونا بسیاری از مردم خریدهایشان را چند ساعتی خارج از محیط اصلی خانه قرار می دهند یا همه چیز را ضدعفونی می نمایند اما در حال حاضر توصیه ما تنها حساسیت و گندزدایی نسبت به مواد غذایی به ویژه آن دسته کالاهایی است که درون یخچال قرار می گیرند. یخچال محیط بسته دارد و هر چیزی که قرار است داخل آن گذاشته گردد بهتر است عاری از ویروس و آلودگی باشد.

او درباره استفاده نکردن از ماسک در مکان های خلوت هم گفت: برای این فضاها استفاده از ماسک به این دلیل توصیه می گردد که اولا فرد خودش نمی داند ناقل است یا خیر و تنفس او می تواند موجب آلودگی گردد. در مرتبه بعدی هم ما نمی دانیم فردی مبتلا دقایقی پیش در آن نقطه حضور داشته است یا نه؟ البته گذاشتن و برداشتن مکرر ماسک هم باعث آلوده شدن دست و از دست رفتن کارایی آن می گردد و خطرات خودش را دارد. به همین دلیل توصیه مکرر سازمان جهانی و وزارت بهداشت همچنان استفاده از ماسک است و رعایت حداکثری توصیه ها بدون ترس و وسواس بیش از حد.

استفاده مستمر از دستگاه های ضدعفونی نماینده خطرناک است

از آن طرف، رضا غلامی، کارشناس سلامت محیط و کار وزارت بهداشت هم با تاکید بر این که رعایت گندزدایی سطوح در هر فضایی لازم الاجراست، به همشهری می گوید: هر چند سازمان بهداشت جهانی انتقال ویروس از سطوح را کمتر از هوا می داند اما روزانه ما با سطوح مشترکی سروکار داریم که احتمال انتقال ویروس از آنها همچنان وجود دارد. در ادارات و حتی خانه ها، تلفن و دستگیره ها جزو آلوده ترین وسایل اند. در حمل و نقل عمومی دستگیره ها همیشه دست به دست می شوند و باید حتما ضدعفونی و گندزدایی انجام گردد. اما گندزدایی سطوحی که کاملا شخصی و مورد استفاده همگانی نیست به شدت گذشته توصیه نمی گردد.

غلامی استفاده از دستگاه های ضدعفونی نماینده هوا را چندان مناسب نمی داند و تاکید می نماید: بعضی از این دستگاه ها تاثیرات نقطه ای و لحظه ای دارند و با توجه به غلظت و مقدار آلودگی دوامی ندارد. ممکن است استفاده مستمر از این دستگاه ها برای افرادی که دارای حساسیت های تنفسی هستند، عوارضی ایجاد نمایند. بر این اساس، بهترین روش همان در جریان بودن و گردش هواست.

میزان انتقال از سطوح صفر نیست

عضو هیات علمی دانشگاه شهید صدوقی یزد و مسئول روابط عمومی انجمن علمی بهداشت محیط ایران هم معتقد است که ویروس کرونا به هر دلیل به حیات انسان ها رسوخ کرد و در ابتدا چون ورژنی از ویروس و تاثیرش بر بدن ناشناخته بود، سختگیرانه ترین راه ها برای مقابله با آن در نظر گرفته شد. مهدی مختاری می گوید: در ابتدا گندزدایی سطوح و مواد خوراکی در بالاترین درصد ممکن انجام می شد و شرط عقل بود و همه جهان هم به این شکل عمل می کردند. اما با گذشت زمان و مطالعات جدید اصلی ترین راه انتقال تماس شخص به شخص و انتقال قطرات حاوی ویروس از فاصله نزدیک با یک فرد آلوده به فرد سالم عنوان شد.

به گفته او درصد بسیار کمی احتمال برای انتقال ویروس کرونا از طریق مواد غذایی، آب و سطوح وجود دارد و این که ما به شکل گسترده و مداوم همه سطوح محل کار و منزل را گندزایی کنیم با توجه به نتایج مطالعات کار پرفایده ای نیست؛ آن هم در حالی که مواد گندزدا شیمیایی هستند و انسان ها نباید خیلی در معرض آن قرار بگیرند. اما به این نکته هم باید توجه داشت که انتقال از سطوح تا به امروز از سوی هیچ سازمانی صفر اعلام نشده و وقتی با چنین بیماری مهمی که جمعیت زیادی را تحت تاثیر قرار داده، روبرو هستیم باید برای احتمالات پایین هم احتیاط لازم رعایت گردد. به همین دلیل تاکید بر حذف گندزایی سطوح نیست اما می توان وسواس و حساسیت ها نسبت به آن را کاهش داد. به عنوان مثال الکل زدن و ضدعفونی دست و گندزدایی سطوح در اماکن شلوغ ضروری است اما در منازل و فضاهای بدون تردد می تواند به کمترین حد هم برسد.

نانوفیلترها و اوزون برای تصفیه هوای آلوده به کرونا

با شیوع ویروس کرونا، بعضی از مراکز واردنماینده تجهیزات پزشکی، به سمت واردکردن دستگاه های ضدعفونی نماینده رفتند. تقاضا برای خرید این دستگاه ها بالا رفت و بسیاری از ادارات برای در امان ماندن کارکنانشان از این ویروس، اقدام به خرید دستگاه های چند ده میلیون تومانی کردند. علیرضا محمدی یکی از واردنمایندگان تجهیزات پزشکی است. او درباره کاربرد دستگاه های تصفیه و ضدعفونی نماینده هوا به همشهری می گوید: در حال حاضر تنها مواد اولیه تجهیزات پزشکی وارد و عمده دستگاه ها در داخل کشور ساخته می گردد. دستگاه هایی که قیمت آنها از 7 میلیون تومان آغاز می گردد و به صورت فیلترینگ تصفیه هوا را انجام می دهند. اما در مقابله با کرونا مقاله ای خواندم که فیلترهای معمولی، کارایی چندانی در جذب ویروس ندارند و تنها نانوفیلترها می توانند منجر به از بین رفتن ویروس ها شوند. البته نانوفیلترها قیمت های بالایی دارند؛ چرا که جزو اقلام غیر ضروری حوزه بهداشتی به شمار می فرایند و ارزش افزوده به آنها تعلق نمی گیرد.

به گفته او، تا به امروز هیچ دستگاه ضدعفونی نماینده هوایی به عنوان دستگاه قطعی کشنده ویروس کرونا مطرح نشده و دستگاه هایی که به چرخش و خروج هوا از محیط یاری نمایند بر اساس همان توصیه های وزارت بهداشت موثر هستند. از آن طرف، ایرج وطن پرست، رئیس هیات مدیره و مدیر فنی یک شرکت دانش بنیان هم با بیان این که دستگاه های اوزون ژنراتور می تواند در ضدعفونی کردن محیط تاثیر خوبی داشته باشد، به همشهری می گوید: منبع تغذیه این دستگاه ها، هوای محیط است و می تواند ویروس ها و میکروب های محیط را برای مدت زمان 20 دقیقه از بین ببرد.

او می گوید: اوزون، مولکول سه اتم اکسیژن است و زمانی که هوا را از ولتاژ بسیار زیاد در این دستگاه ها رد کنیم، مولکول شکسته و تبدیل به O3 می گردد. قدرت نفوذ و ضدعفونی نمایندگی اوزون بسیار زیاد است و می تواند گندزدایی را در هر فضایی انجام دهد.